ITIL deze kennis kan je altijd van pas komen
Welkom op de site van Daniel Boerstra en Gijs Eskes
Het is vandaag
Service Delivery


Capaciteitsbeheer

Beschikbaarheidsbeheer

Calamiteitenbeheer

Kosten beheer

Dienstenniveaubeheer

 

Capaciteitsbeheer

Doelstelling proces Capaciteitsbeheer

Het proces capaciteitsbeheer zorgt voor een optimale inzet van IT-middelen ten behoeve van met de opdrachtgever overeengekomen prestaties. Computercapaciteit (resources) zoals CPU tijd en schijfruimte worden tijdig en in voldoende mate beschikbaar gesteld.

Doel

Het zorgen voor een optimale inzet van IT-middelen. Optimaal wil zeggen: op de juiste plaats, op het juiste moment, in de juiste hoeveelheid en tegen gerechtvaardigde kosten.

Activiteiten

 Capaciteitsplanning: Het opstellen van een capaciteitsplan. Welke IT-middelen zijn nodig om te kunnen voldoen aan het dienstenniveau dat met de opdrachtgever is overeengekomen?

 Modellering: Onderzoeken van het capaciteitsplan m.b.v. scenario's.

 Prestatiebeheer: Monitoring en tuning van systemen om DNO's na te kunnen komen.

 Middelenbeheer: Over welke middelen beschikt de IT-dienstenorganisatie om aan de vraag naar IT-diensten te voldoen? Middelenbeheer biedt inzicht in de IT-infrastructuur en het gebruik hiervan.

 Vraagbeheersing: Beheren van 'business' behoeften. Is er groei te verwachten in de vraag naar IT-middelen ? Vraagbeheersing speelt een sturende rol op korte en lange termijn. Op korte termijn wordt er voldaan aan de vraag bij een dreigend capaciteitstekort. Op lange termijn fungeert vraagbeheersing als beleidsinstrument om de benodigde capaciteit te verminderen en zo een verlaging van de kosten te realiseren.

 Werklastbeheer: Deze activiteit bepaalt en bewaakt de hoeveelheid werk die een systeem aangeboden krijgt. Op deze manier kunnen afspraken met de opdrachtgever over prestaties veilig worden gesteld.

 Applicatiedimensionering: Het maken van een begroting m.b.t. de IT-middelen die voor een applicatie nodig zijn.

Begrippen

 Capaciteitsbeheerdatabase (CapBDB): Logische gegevensverzameling met technische, bedrijfseconomische, en organisatorische gegevens. Met deze gegevens kunnen voorspellingen en planningen worden gemaakt m.b.t. het bereiken van een optimale inzet van IT-middelen.

 Prestatiedatabase (PDB): Specifieke toevoeging aan de CapBDB gevuld met prestatiegegevens over het gedrag van een systeem.

 Capaciteitsplan: Document waarin de toekomstig benodigde capaciteit wordt gepland en vastgesteld. Dit is het hoofdresultaat van het proces capaciteitsbeheer.

 Werklastcatalogus: Alle relevante gegevens over de systeembezetting. De gegevens zijn onderverdeeld naar type: Interactief, batchgewijs of timesharing. De catalogus bevat ook voorspellingen over werklast. De catalogus is belangrijke invoer bij het opstellen van een capaciteitsplan.

 

 BSW Model: Model om de werklast op drie niveaus te beschrijven:

o Business niveau.

o Service niveau.

o Work niveau.

Voordelen Capaciteitsbeheer

Het hoofddoel van capaciteitsbeheer is om de capaciteit van de IT-infrastructuurop peil te houden, om er voor te zorgen dat er voldoende capaciteit is en in de toekomst ook. Om een goed beeld te krijgen van de benodigde capaciteit moet er goed nagegaan worden op welke manier de capaciteit word en moet worden gebruikt, ook zal in de toekomst moeten worden gekeken of er wijzigingen komen die meer of misschien wel minder capaciteit vereisen

Er word ook gekeken naar de aanwezige middelen, die moeten optimaal worden gebruikt zodat er geen capaciteit verloren gaat aan ongebruikte middelen, verder kijkt de capaciteitbeheer ook uit naar Uitbreidingen en Upgrades deze worden van te voren voorspeld zodat men er rekening mee kan houden en er niet onverwachts voor staat onvoorbereid.

Kritische successfactoren

· Systeemleveranciers hebben een grote invloed.

· Technologische ontwikkelingen hebben een grote invloed.

· Te hoog gestelde verwachtingen.

· Tekort aan informatie over de benodigde systeem en systeemcomponenten.

· Motivatie van de IT-afdeling.

Beschikbaarheidsbeheer

Doelstelling beschikbaarheidsbeheer

Het doel van beschikbaarheidsbeheer is om er voor te zorgen dat de aangeboden IT diensten beschikbaar zijn voor de klant. Het is daarbij van belang dat wordt uitgegaan van de klant. De klant ervaart dat een dienst niet beschikbaar is als hij of zij niet op het IT systeem kan werken. Vanuit de systeembeheerkant wordt vaak geredeneerd over het wel beschikbaar zijn van IT-diensten terwijl de klant meestal alleen die situaties onthoudt waarbij het systeem niet werkte. Te veel verstoringen in de beschikbaarheid van de IT diensten, geeft al snel aanleiding aan klanten om te spreken over een slecht IT-systeem of slecht systeembeheer.

 

Voordelen Beschikbaarheidsbeheer

Ook beschikbaarheidsbeheer legt de nadruk op actief sturen in plaats van reactief afwachten. Het besteden van aandacht aan de noodzakelijke afspraken met interne en externe leveranciers is daarvan een voorbeeld. Beschikbaarheidsbeheer pleegt men ook door het aanreiken van structurele methoden voor het berekenen en optimaliseren van de beschikbaarheid van geleverde diensten.
Capaciteits- en beschikbaarheidsbeheer geven structuur aan het uitrollen van netwerken en servers, en voorkomen het plotseling dichtslibben daarvan. Potentiële problemen van capaciteitsgebrek zijn bij servers en netwerken groter dan bij mainframes. Die slibben meestal langzamer dicht en laten de beheerder zo nog wat tijd zijn fouten te herstellen.

Aandachtspunten beschikbaarheidsbeheer

Om de beschikbaarheid van een IT-dienst te bepalen word er gekekeb bdaar de beschikbaarheid van de componenten. Eerst word bepaald wanneer een component operationeel noet zijn en daarna wordt bepaald hoe groot de beschikbaarheid is. De beschikbaarheid word uitgedrukt in procenten van de operationele tijd.

Voor de gebruiker kan het een groot verschil maken of 1% niet beschikbaar zijn ontstaat door storingen van een langere duur of door heel veel kleine storingen, vandaar dat er ook de tijd tussen een gemiddelde storing word aangegeven, Mean time between failures.

Nog een aandachtstpunt is de betrouwbaarheid te verhogen dat is heel belangrijk voor de klant , een voorbeeld daarvan is de diagnose tijd te verkorten, zodat er sneller word ingezien wat er aan de hand is en hoe er ingegrepen moet worden en het tijdig backup's maken in verband met de herstelacties, de installatie van fout-tolerante systemen bijvoorbeeld: valt er een processor uit dan neemt de andere het over, of een dubbele schijf dat je altijd nog je gegevens op een andere schijf heb staan. Heel belangrijk is ook een perfecte uitvoering van het wijzingsbeheer

Calamiteitenbeheer

Doelstellingen proces Calamiteitenbeheer

Het proces calamiteitenbeheersing zorgt voor afdoende technische, financiële en organisatorische voorzieningen t.b.v. het waarborgen van de in de DNO overeengekomen continuïteit van de IT-dienstverlening bij het optreden van calamiteiten. Welke procedures moeten er worden gevolgd om de continuïteit te waarborgen als IT-diensten dreigen uit te vallen als gevolg van calamiteiten?

Doel

· Het overleven van een organisatie na een calamiteit.

Activiteiten

· Risico-analyse: Het kwantificeren van bedreigingen waaraan IT-middelen bloot staan en het kwantificeren van de kwetsbaarheid van deze middelen.

· Risicobeheersing: Het identificeren, selecteren en het nemen van tegenmaatregelen waarmee
de onderkende risico's tot een acceptabel niveau worden teruggebracht.

· Beheren van het calamiteitenplan.

· Testen van het calamiteitenplan: Het zekerstellen dat de continuïteit van de IT-dienstverlening wordt beheerst, door de werking van de tegenmaatregelen in de praktijk aan te tonen.

· Rapportage en communicatie.

Begrippen

· Calamiteit: Ongeplande situatie waarbij verwacht wordt dat de duur van het niet beschikbaar zijn van één of meer IT-diensten afgesproken drempelwaarden zal overschrijden.

· Calamiteitenplan: Document dat de tegenmaatregelen beschrijft waarmee de onderkende risico's uit de risico-analyse, tot een acceptabel niveau worden teruggebracht.

· Bedreiging: Ieder denkbaar verschijnsel of voorval dat mogelijk een negatieve invloed heeft op de beschikbaarheid van IT-diensten.

· Kwetsbaarheid: De vatbaarheid voor een potentiële bedreiging.

· Uitwijken: Het inzetten van vervangende IT-middelen met als doel het voortzetten van de beschikbaarheid van IT-diensten.

Voordelen Calamiteitbeheer

Als eerst word er word er minimalisatie toegepast, bedrijven die in een industrie gebied liggen lopen meer kans (door bijv brand in een naastgelegen chemisch fabriek) om ontruimd te worden dan een bedrijf in de betuwe. Eventuele uitval van een IT-voorziening kan ook een enorme calamiteit geven, dat ligt aan de afhankelijkheid van het bedrijf. Door deze 2 punten te combineren kan bij bedrijven worden bepaald hoegroot het risico is dat er een calamiteit voordoet. Hierdoor onstaat er veel meer duidelijkheid wat voor calamiteiten zich kunnen voordoen en kan er daardoor veel sneller worden ingegrepen en hersteld worden zodat er minder tijdverlies is, hierop kan ook een eventuele verzekering worden gebaseerd en de hoogte van de premie worden voorspeld.

Kritische succesfactoren Calamiteitenbeheer

· Rechtvaardiging van de kosten.

· Motivatie van het management.

· Complexiteit uitwijkplan.

· Beschikbaarheid van test- en uitwijkmogelijkheden.

· Betrokkenheid en motivatie van het personeel.

Kosten beheer

Doelstelling proces kostenbeheer.

Doel van het proces kostenbeheer is tweeledig. Ten eerste dient het om zich te krijgen op de kosten die worden gemaakt met betrekking tot het beheer van de IT-infrastructuur. Ten tweede kan het proces zorgen voor een manier voor doorbelasten van de kosten aan de klanten. Bij de kosten die worden gemaakt voor het beheer van de IT-infrastructuur kan een onderverdeling worden gemaakt naar vaste kosten en variabele kosten. Binnen bedrijven waar de beheersafdeling werkt voor de interne klant, komt het doorberekenen van de kosten van beheer niet veel voor. Als er wordt doorberekend dan is het vaak naar de grootte van de afdelingen waarover de kosten worden verdeeld.

Bij bedrijven die beheer uitvoeren voor de externe klant, geld dat naast een verdeling in vaste en variabele kosten er ook een verdeling kan worden gemaakt in directe en indirecte kosten. De directe kosten zijn de kosten die op de factuur staan, de indirecte kosten zijn de kosten die het bedrijf maakt, maar die als zodanig niet op de rekening verschijnen.

Voordelen Kostenbeheer

Kostenbeheer richt zich op het sturen van de uitgaven van de IT-organisatie, en niet alleen op doorbelasting. Bij dat laatste is het overigens van belang om voor de gebruiker hanteerbare entiteiten te gebruiken in plaats van vage en niet goed stuurbare begrippen zoals cpu-ticks, cilinders en dergelijke. Kostenbeheer is door de versnipperdheid van de infrastructuur in decentrale omgevingen nog belangrijker dan in centrale omgevingen.
De verborgen kosten - waarover de discussie enige jaren geleden werd aangeslingerd door de Gartner Group - zijn in een gedistribueerde omgeving veel meer verborgen en veel minder in de hand te houden. Omdat de klanten in gedeconcentreerde omgevingen vaak zelf minder verstand hebben van IT-jargon is het belangrijker (en lastiger) om dóór te belasten en te communiceren in voor de klant begrijpelijke begrippen (bijvoorbeeld bij naam genoemde transacties in plaats van
CPU-ticks).

Kritische succesfactoren kostenbeheer.

Helaas is het zo dat lang niet alle software beschikbaar is bij het proces Kostenbeheer hierdoor kan er niet op een goede en duidelijke manier aan de klant verteld worden welke doorberekende kosten er nu openstaan, maar ook de gebrek aan expertise is er niet dus velen zullen lichtelijk falen in dit proces.

Dienstenniveaubeheer

Doelstellingen proces Dienstenniveau beheer

 

Het proces Dienstenniveau beheer zorgt voor het overeenkomen en bewaken van het optimaal niveau van IT-dienstverlening door een goed samenverwerkingsverband tussen aanbieder en afnemer. Het proces beschrijft de stappen die ondernomen moeten worden om een Dienstenniveau tussen klant en IT-leverancier(s) tot stand te kunnen brengen.

Doel

· Het overeenkomen van een optimaal niveau van IT-dienstverlening.

· Het bewaken van het optimale niveau van IT-dienstverlening.

Activiteiten

· Identificeren behoeften van de opdrachtgever: Opstellen dienstenniveauspecificatie.

· Verifiëren van de haalbaarheid van de eisen en wensen van de opdrachtgever: Uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek.

· Voorstellen, onderhandelen, overeenkomen en vastleggen van het dienstenniveau: Iteratief subproces met als uitvoer een dienstenniveauvoorstel. Na overeenstemming met het voorstel wordt de Dienstenniveau opgesteld.

· Bepalen, opstellen en vastleggen van normen voor IT-dienstverlening.

· Bewaken van normen voor IT-dienstverlening.

· Rapporteren over de geleverde diensten: Per opdrachtgever en per Dienstenniveau dienstenrapportage over de geleverde diensten.

Begrippen

· Dienstencatalogus: Catalogus met gedetaileerde beschrijvingen van de operationele diensten en diensten die een IT organisatie kan leveren.

· Dienstenniveauspecificatie: Geuite eisen en wensen van de opdrachtgever. Uitkomst van activiteit 'Identificeren behoeften opdrachtgever' en dient als invoer voor de activiteit 'Verifiëren haalbaarheid eisen en wensen van opdrachtgever'.

· Haalbaarheidsonderzoek: Een onderzoek waarbij alle informatie vergaard wordt om te komen tot een gedegen voorstel over het niveau van dienstverlening aan de afnemers.

· Dienstenniveauvoorstel: Voorstel dat met alle mogelijke alternatieven wordt voorgelegd aan de opdrachtgever. Dit is een document dat zich langzaam ontwikkeld tot een Dienstenniveau. Op deze iteratieve manier wordt een betere afstemming tussen vraag en aanbod bereikt.

· Dienstenniveaurapportage: Wordt intern door de IT-organisatie gebruikt bij het bewaken van de normen. In dit rapport staan de prestatiegegevens. Deze gegevens zijn ontstaan door de gemeten waarden te vergelijken met de operationele normen en de overeengekomen dienstennormen.

· Dienstenniveau. Ook wel bekend als SLA (Service Level Agreement), specificeert de betreffende diensten, het overeengekomen dienstenniveau, de omstandigheden waaronder de diensten geleverd worden en de partijen die hierbij betrokken zijn.

Kritische successfactoren

· Het is moelijk de niveau's van dienstverlening vast te stellen.

· Gebrek aan onderhandelingsvaardigheden.

· Te hoge of te lage verwachtingen.

· Klanten weten vaak niet precies wat ze willen.

Voordelen dienstenniveaubeheer

Door het vele gebruik van goed opgestelde SLA's worden er duidelijke afspraken gemaakt bij zowel de klant als de IT-adeling. De SLA's vormen namenlijk de uiteindelijke basis waarmee alle andere processen van servixe delivery worden aangestuurd. Het zorgt voor een cosnistente en meetbare standaard in IT-dienstverlening. Doordat er zulke duidelijke afspraken worden gemaakt is de relatie tussen klant en IT-afdeling ook een stuk beter, en kan er veel meer op productiviteit gericht worden omdat je weet wat de klant wilt.